Czasopisma Księgowych on-line

Wydawnictwo Podatkowe
Wesołych Świąt !
czwartek, 28 marca 2024 r.
Wesołych Świąt !
Ostatnia aktualizacja: 28.03.2024 r., godz. 9:20 Ilość wizyt z ostatnich 30 dni: 58.705 Biuro Obsługi Klienta: tel. 95 720 85 40 Formularz kontaktowy » Pomoc techniczna »
2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r. Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r.
SPIS NUMERÓW Biuletynu Informacyjnego
Rocznik
SPIS TREŚCI DODATKU DO NUMERU 27 (1142) z dnia 20.09.2022
Najem, dzierżawa, leasing - wybrane zagadnienia
Dodatek nr 27
do Biuletynu Informacyjnego dla Służb Ekonomiczno-Finansowych nr 27
z dnia 20.09.2022
X
Uwaga ! Do pobrania i przeglądania publikacji wymagana jest jednorazowa instalacja czytnika (programu) eWYDANIE Gofin.
?
X
Uwaga ! Dostęp do mobilnych e-wydań prenumerowanych tytułów możliwy jest poprzez aplikację GOFIN NEWS.
Więcej o aplikacji GOFIN NEWS znajdziesz tutaj »
?
pokaż fragmenty artykułów
I.
WYNAJEM/DZIERŻAWA NIERUCHOMOŚCI W RAMACH DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Podmioty gospodarcze nabywają niekiedy nieruchomości (także mieszkalne) w celu ich wynajmu. W artykule tym poruszamy wybrane zagadnienia związane z zakupem nieruchomości na wynajem oraz z (...)
str. 4
1.
Wynajem/dzierżawa lokalu w świetle regulacji kodeksowych
Umowa najmu Kwestie związane z najmem lokalu reguluje art. 680-692 Kodeksu cywilnego (K.c.). Z przepisów tam zawartych wynika m.in., że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje (...)
str. 4
2.
Rozliczenie zakupu i wynajmu nieruchomości dla celów VAT
Opodatkowanie wynajmu/dzierżawy nieruchomości Zasadniczo usługi najmu (świadczone przez czynnych podatników VAT) podlegają opodatkowaniu według stawki 23%. W niektórych jednak przypadkach taki wynajem może korzystać ze (...)
str. 5
2.1.
Opodatkowanie wynajmu/dzierżawy nieruchomości
Zasadniczo usługi najmu (świadczone przez czynnych podatników VAT) podlegają opodatkowaniu według stawki 23%. W niektórych jednak przypadkach taki wynajem może korzystać ze zwolnienia z VAT (...)
str. 5
2.2.
Obowiązek podatkowy w VAT
Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT, w przypadku najmu (dzierżawy, itp.) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, pod warunkiem, (...)
str. 5
2.3.
Dokumentowanie usługi najmu
Zasadniczo usługi najmu (dzierżawy) świadczone dla podatnika dokumentowane są fakturami. Jednak jeśli najemcą (dzierżawcą) jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, to nie ma obowiązku wystawienia (...)
str. 6
2.4.
Prawo do odliczenia VAT od zakupu nieruchomości przeznaczonej na wynajem/dzierżawę
Zgodnie z zasadą ogólną, podatnicy mogą odliczać VAT od nabytych towarów (usług) w takim zakresie, w jakim te towary (usługi) są wykorzystywane do wykonywania czynności (...)
str. 7
3.
Zakup i wynajem nieruchomości a CIT/PIT
Nieruchomość jako środek trwały Dla celów podatku dochodowego budynek (lokal) nabyty na potrzeby wynajmu (dzierżawy) stanowi z reguły środek trwały, o ile oczywiście spełnia definicję (...)
str. 7
3.1.
Nieruchomość jako środek trwały
Dla celów podatku dochodowego budynek (lokal) nabyty na potrzeby wynajmu (dzierżawy) stanowi z reguły środek trwały, o ile oczywiście spełnia definicję środka trwałego, tj. m.in. (...)
str. 7
3.2.
Amortyzacja nieruchomości
Zasady amortyzacji nieruchomości Wydatki na zakup budynków (lokali), stanowiących środki trwałe, podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów generalnie poprzez odpisy amortyzacyjne, dokonywane od ich wartości (...)
str. 8
3.3.
Przychód z wynajmu/dzierżawy nieruchomości
W przypadku wynajmu/dzierżawy nieruchomości, stanowiącej środek trwały w prowadzonej działalności gospodarczej, uzyskany z tego tytułu przychód kwalifikowany jest do przychodów z działalności gospodarczej, zarówno u (...)
str. 9
4.
Ewidencja księgowa operacji związanych z zakupem budynków/lokali i ich wynajmem (dzierżawą)
Nieruchomości nabyte w celu ich wynajmu/dzierżawy mogą stanowić dla celów bilansowych inwestycje w nieruchomości lub środki trwałe. O stosownej kwalifikacji decyduje sposób ich wykorzystania oraz (...)
str. 10
4.1.
Nieruchomości zaliczane do inwestycji
Co do zasady, wyrażonej w art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy o rachunkowości, nieruchomości nabyte w celu wynajmu/dzierżawy mogą być kwalifikowane dla celów bilansowych (...)
str. 10
4.2.
Nieruchomości zaliczane do środków trwałych
W praktyce przyjmuje się, że w sytuacji, gdy wynajem (dzierżawa) nieruchomości stanowi główny przedmiot działalności operacyjnej jednostki, nie powinny one stanowić inwestycji, lecz środki trwałe. (...)
str. 11
II.
NAJEM PRYWATNY
Dla Prenumeratorów GOFIN Zmiany wprowadzone Polskim Ładem opisujemy na naszej stronie www.gofin.pl w serwisie Polski Ład Osoby fizyczne, które w 2022 r. wynajmują składniki prywatnego (...)
str. 12
1.
Rozliczenie prywatnego najmu dla celów PIT
Najem prywatnego składnika majątku a źródło przychodów Przez długi okres wątpliwości budziło to, do jakiego źródła przychodów należy zakwalifikować przychody z wynajmu prywatnego składnika majątku: (...)
str. 12
1.1.
Najem prywatnego składnika majątku a źródło przychodów
Przez długi okres wątpliwości budziło to, do jakiego źródła przychodów należy zakwalifikować przychody z wynajmu prywatnego składnika majątku: z najmu prywatnego, czy z działalności gospodarczej. (...)
str. 12
1.2.
Sposób rozliczania dochodów/przychodów z najmu prywatnego w 2022 r.
Dotychczas najem prywatny mógł być rozliczany na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej albo zryczałtowanym podatkiem dochodowym (tzw. ryczałtem). W ramach Polskiego Ładu wprowadzono jednak (...)
str. 12
1.3.
Opodatkowanie najmu prywatnego według skali podatkowej
Kto może opodatkowywać najem prywatny według skali podatkowej? Jak wskazaliśmy, podatnicy osiągający w 2022 r. przychody z najmu prywatnego mogą przychody z tego najmu opodatkowywać (...)
str. 13
1.4.
Opodatkowanie prywatnego najmu ryczałtem ewidencjonowanym
Jak już wskazano, najem prywatny może być opodatkowany ryczałtem ewidencjonowanym (od 2023 r. będzie to jedyna forma opodatkowania najmu prywatnego). Jeśli podatnik wybrał tę formę (...)
str. 15
1.5.
Najem prywatny u małżonków
Jeśli przedmiotem najmu prywatnego jest nieruchomość objęta wspólnością majątkową małżonków, to przychody uzyskane z tego najmu powinny być zasadniczo rozliczane osobno przez każdego z małżonków (...)
str. 17
1.6.
Zmiana formy opodatkowania dochodów/przychodów uzyskanych z najmu prywatnego w 2022 r.
Po zmianach wprowadzonych Polskim Ładem 2.0 przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem ewidencjonowanym lub podatkiem liniowym mogą zmienić formę opodatkowania przychodów/dochodów za 2022 r. na skalę podatkową. Taką (...)
str. 17
2.
Najem prywatny a VAT
Dla celów VAT najem prywatny jest uznawany za prowadzenie działalności gospodarczej. Wynajmujący z kolei uważany jest za podatnika. To jednak nie oznacza, że wynajmujący jest (...)
str. 18
2.1.
Podmiotowe zwolnienie z VAT
Zwalnia się z VAT sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł (do wartości sprzedaży (...)
str. 18
2.2.
Przedmiotowe zwolnienie z VAT
Jeśli w ramach prywatnego najmu podatnik wynajmuje nieruchomość mieszkalną na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe, to usługa najmu jest zwolniona z VAT na podstawie (...)
str. 19
2.3.
Rozliczanie VAT od najmu prywatnego
Jeżeli usługa najmu prywatnego nie może korzystać z żadnego ze zwolnień z VAT (podmiotowego lub przedmiotowego), usługę najmu należy opodatkować i udokumentować na tych samych (...)
str. 19
III.
ROZLICZANIE MEDIÓW PRZY USŁUDZE NAJMU - PODATKI I EWIDENCJA KSIĘGOWA
Podmioty gospodarcze, które wynajmują budynki, lokale, itp., z reguły ponoszą wydatki na media (np. energię elektryczną, cieplną, wodę, gaz, itd.) związane z użytkowaniem tych budynków/lokali. (...)
str. 19
1.
Refakturowanie mediów a VAT
Kiedy występuje refakturowanie? W pierwszej kolejności należy wskazać, że ustawa o VAT nie posługuje się pojęciem refaktury czy refakturowania. Niemniej jednak organy podatkowe akceptują posługiwanie (...)
str. 19
1.1.
Kiedy występuje refakturowanie?
W pierwszej kolejności należy wskazać, że ustawa o VAT nie posługuje się pojęciem refaktury czy refakturowania. Niemniej jednak organy podatkowe akceptują posługiwanie się tym pojęciem (...)
str. 19
1.2.
"Przerzucanie" mediów - odrębna usługa czy element kompleksowej usługi najmu?
Ustawa o VAT nie określa, jakie elementy składają się na daną usługę oraz czy dana usługa stanowi samodzielną/odrębną czynność, czy też jest częścią składową usługi (...)
str. 20
1.3.
Podstawa opodatkowania i stawka VAT
Zgodnie z zasadą ogólną, podstawą opodatkowania jest - w skrócie - wszystko, co stanowi zapłatę, którą sprzedawca towarów lub usług otrzymał lub ma otrzymać z (...)
str. 21
1.4.
Moment powstania obowiązku podatkowego
Zasada ogólna W ustawie o VAT nie odniesiono się w sposób szczególny do momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT z tytułu refakturowania mediów. Należy zatem (...)
str. 22
2.
Rozliczanie dla celów CIT/PIT obciążenia najemców kosztami mediów
2.1. Przychód z tytułu refakturowania mediów W ustawach o podatku dochodowym nie odniesiono się w sposób szczególny do refakturowania mediów. Z tego względu stosuje się (...)
str. 22
2.1.
Przychód z tytułu refakturowania mediów
W ustawach o podatku dochodowym nie odniesiono się w sposób szczególny do refakturowania mediów. Z tego względu stosuje się zasadę ogólną, zgodnie z którą, za (...)
str. 22
2.2.
Koszty uzyskania przychodów
Uwzględniając fakt, iż wartość refakturowanych mediów stanowi przychód wynajmującego, wartość tych mediów może także zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów (występuje tu związek z przychodami (...)
str. 23
3.
Ewidencja księgowa refakturowanych mediów
Także w ustawie o rachunkowości nie odniesiono się w sposób szczególny do rozliczania wartości mediów, którymi wynajmujący obciąża najemcę (faktycznego użytkownika mediów). Naszym zdaniem, jeżeli (...)
str. 23
IV.
PODATEK OD PRZYCHODÓW Z BUDYNKÓW W 2022 R.
W związku z sytuacją spowodowaną COVID-19 podatnicy CIT i PIT zostali zwolnieni z podatku od przychodów z budynków za okres od 1 marca 2020 r. (...)
str. 24
1.
Budynki "objęte" podatkiem od przychodów z budynków
Kwestie związane z podatkiem od przychodów z budynków regulują art. 24b ustawy o PDOP i art. 30g ustawy o PDOF. Z przywołanych przepisów wynika m.in., (...)
str. 24
2.
Podstawa opodatkowania podatkiem od przychodów z budynków oraz stawka podatku
Jak już wskazano, opodatkowaniu podatkiem od przychodów z budynków podlegają przychody ze środka trwałego będącego budynkiem. Należy zatem odpowiednio ustalić wartość tych przychodów. Co ważne, (...)
str. 26
2.1.
Przychody z budynków
Na potrzeby omawianego podatku przychód stanowi ustalona na pierwszy dzień każdego miesiąca wartość początkowa podlegającego opodatkowaniu budynku (środka trwałego) wynikająca z prowadzonej ewidencji (wartość początkowa (...)
str. 26
2.2.
Podstawa opodatkowania
Podstawę opodatkowania omawianym podatkiem stanowi suma przychodów z poszczególnych budynków, pomniejszona o kwotę 10.000.000 zł. Limit ten dotyczy podatnika, a nie budynku. Jeśli zatem podatnik (...)
str. 27
3.
Termin zapłaty podatku od przychodów z budynków
3.1. Zapłata podatku od przychodów z budynków Podatnicy są obowiązani za każdy miesiąc obliczać podatek od przychodów z budynków i wpłacać go na rachunek urzędu (...)
str. 28
3.1.
Zapłata podatku od przychodów z budynków
Podatnicy są obowiązani za każdy miesiąc obliczać podatek od przychodów z budynków i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20. dnia miesiąca (...)
str. 28
3.2.
Zwrot zapłaconego podatku od przychodów z budynków
W sytuacji, gdy kwota zapłaconego podatku od przychodów z budynków nie zostanie odliczona w zeznaniu rocznym, to podlega ona zwrotowi na wniosek podatnika, jeżeli organ (...)
str. 29
4.
Podatek od przychodów z budynków w ewidencji księgowej
Do kwestii związanej z ujmowaniem w księgach rachunkowych jednostki podatku od przychodów z budynków odniosło się Ministerstwo Finansów (MF) w piśmie z 14 marca 2018 (...)
str. 30
1.
Rozliczenie VAT
1.1. Prawo do odliczania VAT Co do zasady, podatnicy mogą odliczać VAT od wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi. Ta zasada obowiązuje także odnośnie wydatków na (...)
str. 32
1.1.
Prawo do odliczania VAT
Co do zasady, podatnicy mogą odliczać VAT od wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi. Ta zasada obowiązuje także odnośnie wydatków na najem samochodów (osobowych, ciężarowych). Jeżeli (...)
str. 32
1.2.
Moment odliczenia VAT naliczonego
Moment, w którym podatnik może odliczyć VAT od usługi najmu samochodu, ustala się w oparciu o zasady ogólne, wyrażone w art. 86 ust. 10 i (...)
str. 33
1.3.
Najem samochodu za granicą
W celu prawidłowego rozliczenia - dla celów VAT - najmu samochodu osobowego za granicą (od podmiotu zagranicznego) należy w pierwszej kolejności ustalić, czy w tym (...)
str. 33
2.
Wydatki na najem samochodu a koszty uzyskania przychodów
W ustawach o podatku dochodowym nie ma regulacji, które w sposób szczególny odnosiłyby się do ujmowania w kosztach podatkowych wydatków na najem samochodu. Stosuje się (...)
str. 35
2.1.
Limit 150.000 zł/225.000 zł
W przypadku samochodu osobowego wykorzystywanego np. na podstawie umowy najmu, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów opłat wynikających z tej umowy w wysokości przekraczającej (...)
str. 35
2.2.
VAT a koszty podatkowe
Zasadniczo VAT nie stanowi kosztu podatkowego poza ustawowymi wyjątkami; kosztem podatkowym może być m.in. VAT naliczony, jeśli zgodnie z przepisami ustawy o VAT podatnikowi nie (...)
str. 37
2.3.
Obowiązek poboru podatku u źródła
Przychody (dochody) nierezydenta podlegające w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym Zgodnie z przepisami art. 3 ust. 2 ustawy o PDOP oraz art. 3 ust. 2a ustawy (...)
str. 37
2.4.
Wydatki na paliwo do wynajętego samochodu
W sytuacji, gdy podatnik nabywa paliwo do samochodu wziętego w najem, wydatki na zakup tego paliwa mogą być kosztem podatkowym, gdy ww. samochód jest wykorzystywany (...)
str. 39
3.
Najem samochodu w ewidencji księgowej
Dla celów bilansowych opłaty za najem samochodu stanowią koszty bilansowe w pełnej wysokości, ustawodawca nie wprowadził tu żadnego limitu (dotyczy także samochodów osobowych). Wydatki te (...)
str. 40
VI.
LEASING OPERACYJNY SAMOCHODU OSOBOWEGO
Niekiedy samochody, wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej, są używane na podstawie umowy leasingu. W artykule przedstawiamy wybrane zagadnienia związane z rozliczeniem opłat wynikających z umowy (...)
str. 40
1.
Odliczanie VAT od opłat leasingowych
Dla celów VAT leasing operacyjny uznawany jest za usługę. Ustalając zatem prawo do odliczenia VAT od opłat leasingowych (opłaty wstępnej, rat leasingowych, itd.) stosuje się (...)
str. 40
2.
Opłaty leasingowe - rozliczanie w kosztach uzyskania przychodów leasingobiorcy
W przypadku umowy leasingu operacyjnego, wynikające z niej opłaty ustalone w takiej umowie, ponoszone przez leasingobiorcę (korzystającego) w podstawowym okresie jej trwania, stanowią koszty uzyskania (...)
str. 41
2.1.
Opłaty leasingowe ujmowane w kosztach podatkowych w ramach limitu
W przypadku leasingu samochodu osobowego nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów opłat wynikających z umowy leasingu (z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie (...)
str. 41
2.2.
Wartość samochodu na potrzeby ujmowania w kosztach podatkowych opłat leasingowych
Jak już wskazano, opłaty leasingowe dotyczące samochodu osobowego (o wartości przekraczającej 150.000 zł/225.000 zł) ujmowane są w kosztach podatkowych na podstawie proporcji, ustalonej w oparciu (...)
str. 42
2.3.
Moment ujęcia w kosztach podatkowych opłat leasingowych
Opłaty wynikające z umowy leasingu operacyjnego to generalnie koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami (tzw. koszty pośrednie). Co ważne: koszty pośrednie są potrącalne w (...)
str. 43
3.
Ujęcie w księgach rachunkowych opłat wynikających z umowy leasingu
W przypadku, gdy dla celów bilansowych zawarta umowa leasingu, której przedmiotem jest samochód osobowy, kwalifikowana jest jako leasing operacyjny, to opłaty wynikające z takiej umowy (...)
str. 43
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.